Prachtig en leerzaam gesprek met Michiel van der Pols over zijn boek: Ik zweer trouw. Dit boek gaat over jezelf blijven in een uniform. Wat mij betreft niet alleen relevant voor militairen, agenten, maar ook voor dokters, enz. Ik wil een paar parels met je delen. Ik heb de gesproken tekst uit de podcast zo trouw mogelijk weergegeven maar af en toe wat ge-edit.
Erkenning als brandstof: wat is je drive?
Michiel: ‘Mijn bestaansrecht hing ervan af om de keuring bij de mariniers te halen. En dat was voor mij de brandstof om ook op die keuring te laten zien dat ik alles ging doen wat ze maar van me vroegen. Ik ging voorbij alle grenzen, want ik heb natuurlijk daarna een paar weken krom gelopen, maar ik had het wel gehaald’.
‘De brandstof om dat allemaal te doen voor mij gebaseerd op pijn. En niet vanuit ‘Ik wil het land dienen’ of ‘Ik wil bijdragen’. Nee dat was echt niet.’
‘Dus ik wilde eigenlijk iets halen, eerder dan dat ik iets kon brengen. Dus ik had, zeg maar, het uniform nodig om iets te krijgen wat ik ergens in mijn leven gemist had: erkenning, een plek, gezien worden. Dat zijn dan de drijfveren om iets buiten jezelf te halen wat je niet in jezelf vindt.’
‘Mensen die bij mij komen voor een hulpvraag en vastlopen in het leven, laten zien dat de drijfveren om voor het uniform te kiezen vaak met onzuivere drijfveren te maken hadden’. [Bijvoorbeeld het uniform nodig hebben om iets te krijgen ergens anders gemist is].
Over de schuldvraag en compassie
Michiel: ‘Een mooie houding is dat je (v.w.b. jeugdervaringen) met een soort begrip en compassie naar je ouders kunt kijken. Maar dat je ook met compassie naar jezelf kunt kijken en kunt zeggen, ja, maar ik heb er wel last van gehad. En die twee kunnen naast elkaar bestaan. Want het gevaar zou zijn dat je zegt, nou, ik begrijp mijn ouders wel, ze konden er ook niks aan doen. En eigenlijk moet ik niet zo zeuren. Dat is dus getuigend van heel weinig begrip en compassie voor jezelf. Dus ik denk dat die twee heel goed naast elkaar kunnen staan’.
Remmen voor rammers
Marc Pollen: ‘Ik zie dat in mijn community ook exact hetzelfde: rammen met je kadaver komt vanzelf maar remmen met je kadaver niet. Remmen met je kadaver is een skill die je veel meer in balans gaat brengen en waardoor je ook duurzaam kan blijven rammen. En je van bezetenheid naar bezieling gaat. En volgens mij is het gewoon een gezonde weg om te gaan bewandelen.’
Emoties en gevoelens
Michiel:’Als je niet goed in contact staat met je gevoelens en emoties, en je maakt dan heftige dingen mee, ben je onvoldoende in staat om die heftige ervaringen goed te verwerken.
Je hebt je als kind onveilig gevoeld om jezelf te kunnen zijn, en dan zie je dat diezelfde onveiligheid ervaren wordt in de krijgsmacht, bij de politie, in dat systeem’.
Michiel: ‘Je bent in je rol van marinier. Maar je bent bovenal mens en een mens heeft gevoel en emoties. En die emoties en gevoelens zijn niet niks, dat dient je. En het is heel knap en ook heel goed dat je op bepaalde momenten dat gevoel en die emoties kan uitschakelen. Nou, dat kon ik heel goed, had ik als kind al gedaan. Ik was er een meester in. Maar als je diezelfde gevoelens en emoties ook thuis en op de kazerne blijft uitschakelen, dus die knop naar je gevoel gaat niet aan, dan ontstaan de problemen. We moeten leren wanneer je even je emoties moet parkeren en je moet ‘rammen met je kadaver’. En wanneer je weer terugschakelen moet naar jezelf. En er de ruimte is om te zeggen van nou, dat vond ik spannend of dat vond ik kikken of dit maakt me verdrietigenz. Dat je alles wat in je leeft, dat je dat ruimte geeft. Daar is te weinig aandacht voor, maar het is zo cruciaal om dit complexe werk wat ontzettend veel van de mens vraagt, ook voor langere tijd gezond te kunnen blijven doen’.
De volwassen krijger
Marc Pollen: ‘Ik noem dat in de podcast de volgroeiing van de Warrior. Dat je compleet bent. Dat je voorwaarts kan gaan en doen wat er gedaan moet worden op dat moment. Je bent een frontlinie strijder. Dat is je werk. Dat is je vak, dus op dat moment gaan we het niet hebben over gevoel hebben maar een klus klaren. Maar als je een volledig geïntegreerde Warrior bent, dan heb je ook ruimte op het moment dat het kan voor die kwetsbaarheid, voor het bespreken van emoties, voor een spirituele kant verkennen’.
Persoonlijke vragen van Erik Hein
Ik zou nog wel verder willen sparren over het onderscheid tussen verstand en gevoel. Vragen die opkomen zijn:
Gevoelens komen en gaan, als je gedrag baseerd op ‘gevoel’ ga je dan wel de dingen doen die belangrijk zijn maar waar je even geen zin in hebt? Krijgen gevoelens juist geen betekenis door ze te begrijpen dus door er taal en woorden aan te geven?
Zoals we weten bestaan er geen universele emoties maar zijn emoties geconstrueerd uit…..juist uit taal en dus uit cultuur (zie het werk van Prof Lisa Feldman over emoties).
Neurobiologisch komen gevoelens uit andere hersengebieden dan de prefrontale cortex terwijl juist dat een superkracht is van het mensenras. Die ons ten gronde kan richten – net als emoties – maar ook waar wijsheid en verstand zetelt.
Afgaan op je gevoel is vanuit psychotherapeutisch perspectief ook spannend. Denk maar eens aan angst of stemmingstoornissen. Je wilt dan afstand tot gevoel dat wil zeggen er niet mee samenvallen maar leren dat je emoties hebt en niet bent. Ze de ruimte geven maar er niet perse in meegaan. Op je gevoel afgaan, hoe doe je dat daar?
Een tweede betreft zelfbewustzijn.
We willen graag een zelfbewuste marinier, agent, dokter enz. Maar hoe haalbaar is dat als je 18 -20 jaar bent? Hoe goed ken je jezelf en hoe goed kun je (neurobiologisch/psychologisch gezien) al reflecteren? Hoe ga je daar in de opleiding mee om? Is dat de plek voor reflectie?
En hoe verhoud een sterk zelfbewustzijn zich tot – laten we het maar bij de naam noemen – bijvoorbeeld oorlog voeren? Wil een militaire organisatie hele zelfbewuste militairen want die gaan mogelijk ook lastige vragen stellen?
Call to Action
Wat vindt jij van jezelf blijven in uniform?
Kan dat in een uniform beroep?
Kun je emoties toelaten als militair/politie agent/dokter enz?